Tết là gì? Đây là câu hỏi mà nhiều người, đặc biệt là bạn bè quốc tế thường thắc mắc khi tìm hiểu về văn hóa Việt Nam. Tết Nguyên Đán đánh dấu khoảnh khắc chuyển giao thiêng liêng giữa năm cũ và năm mới, là thời điểm vạn vật sinh sôi nảy nở, thể hiện sự tươi mới và hy vọng. Ngày Tết được cả dân tộc cùng đón chờ, chuẩn bị chu đáo và tổ chức trang trọng.
Tết Nguyên Đán là gì?
Tết Nguyên Đán hay còn được gọi là Tết cả, Tết ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết Á đông hoặc ngắn gọn là Tết. Tết Nguyên Đán được đánh giá là dịp lễ quan trọng và lớn nhất trong năm của người Việt Nam và nhiều quốc gia Á Đông khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Mông Cổ, Nhật Bản,…
Theo âm Hán – Việt, “Tết” xuất phát từ chữ “Tiết”, “Nguyên” có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “Đán” là buổi sáng sớm. Do đó, “Tết Nguyên Đán” mang ý nghĩa là ngày đầu tiên của năm mới, đánh dấu sự khởi đầu cho một chu kỳ thời gian mới.
Tết Cổ truyền được tính theo lịch âm. Do quy luật 3 năm nhuận 1 tháng của lịch âm nên ngày đầu năm của dịp Tết luôn nằm trong khoảng từ 21 tháng 1 đến 20 tháng 2 dương lịch.
Thông thường, không khí đón Tết bắt đầu từ khoảng 7–8 ngày cuối tháng Chạp và kéo dài đến hết mùng 7 tháng Giêng, tuy nhiên không khí lễ hội có thể kéo dài đến hết Rằm tháng Giêng. Đây là khoảng thời gian để người dân chuẩn bị, sum vầy và tận hưởng những giá trị truyền thống, văn hóa gia đình sâu sắc của ngày Tết cổ truyền.
Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ nền văn minh lúa nước phương Đông và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Trung Hoa cổ đại. Theo nhiều tài liệu lịch sử và dân gian, Tết Âm lịch bắt nguồn từ thời nhà Hạ (khoảng năm 2000 TCN) tại Trung Quốc, khi con người bắt đầu xác lập chu kỳ canh tác dựa trên chu kỳ trăng – mặt trời, hình thành nên lịch âm dương. Sau này, phong tục ăn Tết đầu năm lan truyền sang nhiều nước Á Đông như Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên,… mỗi nơi tiếp nhận và phát triển theo bản sắc văn hóa riêng.
Tại Việt Nam, Tết Nguyên Đán được ghi nhận từ thời kỳ Bắc thuộc, nhưng đã sớm được bản địa hóa và gắn bó mật thiết với nền văn hóa dân tộc. Dưới các triều đại Lý – Trần – Lê – Nguyễn, Tết không chỉ là dịp mừng năm mới mà còn là ngày lễ lớn của quốc gia với các nghi lễ long trọng như: ban chiếu đầu năm, lễ tế trời đất, triều bái tổ tiên, thưởng xuân trong hoàng cung.
Dù có những ảnh hưởng bên ngoài, Tết cổ truyền Việt Nam vẫn mang màu sắc riêng biệt – đậm đà tinh thần uống nước nhớ nguồn, sự đoàn viên gia đình, thờ cúng tổ tiên, và ước vọng về năm mới an khang, no đủ.
Theo Đại Nam nhất thống chí nhà Nguyễn, Tết Nguyên Đán được diễn ra vào tháng Tý ( tháng 11 âm lịch) khi tiết trời se lạnh. Sau này, do ảnh hưởng từ Trung Quốc, người Việt đã chuyển sang đón Tết tháng Dần ( tháng 1 âm lịch).
Sự du nhập của văn hóa Trung Hoa, đặc biệt là hệ thống âm lịch và các yếu tố tâm linh như 12 con giáp, cũng đã làm phong phú thêm nội dung và hình thức tổ chức Tết. Tuy nhiên, người Việt Nam đã khéo léo tiếp nhận và biến đổi những yếu tố này cho phù hợp với bản sắc văn hóa dân tộc, phong tục tập quán, tín ngưỡng, tạo nên một lễ hội Tết mang đậm đặc trưng Việt Nam.
Trong sách An Nam chí lược của Lê Tắc, người Việt đón Tết thường hay vẽ mình, uống rượu, dùng trà mời khách, ăn dưa mắm, vật dưới biển và tổ chức lễ Tết long trọng. Từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch, người dân tổ chức nhiều lễ hội, trò chơi như đá bóng, đá cầu, đấu vật,…
=> Tìm hiểu thêm:
- Khám phá những phong tục ngày Tết cổ truyền của Việt Nam
- 15 hoạt động ngày Tết đầy ý nghĩa, đậm bản sắc Việt
Ý nghĩa của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán là dịp thiêng liêng để người Việt bày tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, đồng thời thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn đã ăn sâu trong văn hóa dân tộc. Vào những ngày đầu năm, các gia đình đều sửa soạn mâm cỗ cúng Tết, thắp hương và dâng lễ vật lên bàn thờ để tưởng nhớ người đã khuất, cầu mong sự bình an và hưng thịnh cho gia đạo.
Không chỉ dừng lại ở ý nghĩa tâm linh, Tết cổ truyền Việt Nam còn là dịp để các thế hệ trong gia đình sum họp, thắt chặt tình thân, chia sẻ yêu thương và cùng nhau khởi đầu một năm mới với nhiều kỳ vọng tốt đẹp. Mỗi nén nhang, mỗi lời chúc Tết đều hàm chứa sự tri ân quá khứ và niềm tin vào tương lai an lành, phát đạt.
Ít ai biết rằng, sau mỗi lời chúc đầu xuân, mỗi bánh chưng xanh hay cành đào nở rộ là cả một bề dày lịch sử và truyền thống gắn liền với đời sống tinh thần của dân tộc. Sau đây là những ý nghĩa cốt lõi làm nên giá trị vĩnh cửu của Tết Nguyên Đán:
- Tết Nguyên Đán đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới theo lịch Âm lịch, là lúc đất trời giao hòa, vạn vật hồi sinh. Mọi người đều mong muốn gác lại những muộn phiền, khó khăn của năm cũ để đón chào một năm mới với nhiều may mắn, tài lộc, sức khỏe và thành công.
- Tết Cổ truyền là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, mang đậm bản sắc “uống nước nhớ nguồn” đối với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất và các vị thần linh đã phù hộ độ trì cho gia đình. Ý nghĩa này được thể hiện rõ nhất qua phong tục cúng Giao thừa, thờ cúng Tổ tiên, Tảo mộ.
- Tết còn là thời gian để kết nối và vun đắp tình cảm gia đình, xã hội. Những ngày đầu năm mới là lúc các thế hệ sum vầy, con cháu trở về quê hương, thăm hỏi ông bà, cha mẹ, cùng nhau trò chuyện, chúc Tết và trao nhau những phong bao lì xì đỏ thắm. Đây cũng là dịp để mọi người bày tỏ sự quan tâm, chia sẻ và khởi đầu mối quan hệ mới trong tinh thần tích cực, cởi mở.
=> Xem ngay:
- Tết 2026 vào ngày nào? Xem lịch chi tiết và chuẩn bị đón xuân
- [Giải đáp] 2026 là năm con gì? Mệnh gì? Hợp tuổi nào?
Những phong tục đặc trưng trong dịp Tết
Ý nghĩa của Tết không thể tách rời khỏi những phong tục truyền thống đã được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Các phong tục này không chỉ tạo nên bầu không khí lễ hội mà còn mang ý nghĩa giáo dục, giúp truyền tải các giá trị văn hóa từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Trang trí nhà cửa và dọn dẹp
Người Việt có quan niệm rằng ngày Tết mọi thứ phải thật sớm và mới. Do đó, hoạt động dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa thường bắt đầu từ 23 tháng Chạp.
Phong tục này được xem là hành động xua đi điều xui rủi, đón may mắn, tài lộc vào nhà. Nhiều gia đình chọn mua hoa mai, hoa đào, cây quất, câu đối đỏ và các vật phẩm phong thủy để tô điểm không gian sống và cầu mong năm mới bình an, thịnh vượng. Đây cũng là cách thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên và khách quý sẽ đến thăm trong dịp Tết.
Mua sắm và chuẩn bị đồ Tết
Từ khoảng giữa tháng Chạp, không khí mua sắm Tết bắt đầu nhộn nhịp. Người người đổ xô đi chợ, siêu thị để chuẩn bị bánh mứt, thực phẩm, quần áo mới, đồ trang trí… với hy vọng có một cái Tết đủ đầy, sung túc.
Nhiều gia đình chọn set quà cao cấp, thiết kế sang trọng để chưng bàn thờ được ấm cúng, khang trang. Hơn nữa, những hộp quà được thiết kế tinh tế, màu sắc rực rỡ mang ý nghĩa may mắn, cũng là món quà biếu người thân vô cùng ý nghĩa.
=> Đừng bỏ qua: Danh sách những thứ cần chuẩn bị trước Tết Âm Lịch đầy đủ
Gói bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng (miền Bắc) và bánh tét (miền Trung, miền Nam) là linh hồn của mâm cỗ ngày Tết. Theo truyền thuyết, bánh chưng tượng trưng cho đất (hình vuông) còn bánh tét tượng trưng cho trời (hình tròn), thể hiện quan niệm âm dương của người Việt. Phong tục này thường được thực hiện trong không khí sum họp gia đình, tượng trưng cho lòng biết ơn tổ tiên, truyền thống nông nghiệp và sự gắn kết giữa các thế hệ.
Cúng ông Táo về trời
Ngày 23 tháng Chạp, mọi gia đình đều tổ chức lễ cúng ông Táo về trời báo cáo với Ngọc Hoàng về tình hình gia đình trong năm qua. Đây là phong tục mang đậm yếu tố tín ngưỡng dân gian, thể hiện nét đẹp tâm linh và lòng thành kính của người Việt.
Lễ giao thừa và đón năm mới
Đêm giao thừa là thời khắc thiêng liêng nhất trong năm, khi năm cũ khép lại và năm mới bắt đầu. Mọi người thường thức khuya để đón chào năm mới, tổ chức các nghi lễ cúng tổ tiên và các vị thần. Đây là nghi lễ quan trọng để tiễn năm cũ, nghênh đón các vị thần cai quản năm mới, đồng thời thể hiện mong muốn khởi đầu thuận lợi, an khang.
Xin chữ đầu năm và đi chùa
Trong những ngày đầu năm mới, nhiều người có thói quen đi chùa cầu an, xin chữ đầu năm từ các thầy đồ. Phong tục này thể hiện mong muốn được chỉ dẫn, định hướng cho năm mới và tìm kiếm sự bình an trong tâm hồn. Hơn nữa, việc đi chùa cũng là cách để thanh tịnh tâm linh, loại bỏ những điều tiêu cực và đón nhận năng lượng tích cực cho năm mới.
Mừng tuổi và lì xì
Phong tục mừng tuổi và lì xì là nét đẹp truyền thống của người Việt Nam trong dịp Tết. Người lớn tuổi thường lì xì cho trẻ em và những người trẻ tuổi với số tiền được đựng trong phong bao màu đỏ, mang ý nghĩa chúc may mắn, thịnh vượng. Đây là cách chúc phúc, truyền động lực tích cực trong năm mới.
=> Tìm hiểu chi tiết về phong tục lì xì ngày Tết
Chúc Tết và thăm viếng
Những ngày đầu năm, người Việt có truyền thống đi chúc Tết họ hàng, bạn bè, hàng xóm, đồng nghiệp. Lời chúc đầu xuân là sự trao gửi hy vọng, gắn kết tình cảm, khởi đầu cho một năm mới tốt đẹp. Mỗi lần thăm viếng, người ta thường mang theo những món hộp quà Tết đẹp như bánh kẹo, hoa quả, rượu nếp, rượu vang nhập khẩu để thể hiện lòng thành.
Tết cổ truyền đã tồn tại và phát triển qua hàng ngàn năm lịch sử. Đó chính là sức sống mãnh liệt của các giá trị văn hóa truyền thống. Ý nghĩa Tết cổ truyền sẽ tiếp tục được truyền lại cho các thế hệ mai sau, như một cầu nối kết nối quá khứ với hiện tại, cá nhân với cộng đồng và con người với những giá trị nhân văn cao đẹp. Chính vì vậy, dù thời gian có thay đổi, tết Nguyên Đán vẫn giữ nguyên vị trí đặc biệt trong lòng mỗi người Việt Nam. Đây chính là dịp để mỗi người Việt sống chậm lại, trân trọng quá khứ, gắn kết hiện tại và hướng đến tương lai với niềm hy vọng mới.
=> Khám phá thêm các mẫu giỏ quà Tết sang trọng:
- Hộp quà Tết dưới 500k giá tốt
- Hộp quà Tết 500k chất lượng
- Hộp quà Tết 1 triệu cao cấp
- Hộp quà Tết 2 triệu sang trọng
- Hộp quà Tết 5 triệu đẳng cấp
Cố vấn kiêm nhà biên tập sản xuất nội dung tại Muaquatet.vn. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, đặc biệt là các sản phẩm quà Tết, chị Hiền không chỉ mang đến sự tinh tế trong từng bài viết mà còn truyền tải giá trị văn hóa truyền thống và sự trân quý trong từng món quà.
